CASE | Erfgoeddata toegankelijk voor publiek

De erfgoedsector bevindt zich midden in een digitale transitie. Collecties worden in hoog tempo gedigitaliseerd, metadata wordt gestandaardiseerd en via de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed wordt gestuurd op open data en uitwisselbaarheid tussen instellingen. Het doel is helder: erfgoed moet toegankelijk zijn voor iedereen ongeacht voorkennis, interesse of context. Nu én in de toekomst. Maar daarmee is de kernvraag nog niet beantwoord: hoe vertaal je die digitale infrastructuur naar daadwerkelijke publieksbetekenis? In Op Klompen door de Dessa zetten we in samenwerking met Netwerk Oorlogsbronnen erfgoeddata in als drager van een fysieke, immersieve ervaring in Vlissingen, Den Haag en Amsterdam.

"Op klompen door de dessa’ laat je op een uitnodigende wijze je eigen verhaal zoeken"

De Volkskrant

"Immersief theater trekt toeschouwer uit het pluche"

NRC

Historische bronnen als uitgangspunt van de ervaring

De ervaring vertelt het verhaal van de Nederlandse dienstplichtigen die tussen 1946 en 1949 betrokken waren bij de dekolonisatieoorlog in Indonesië. Het bronmateriaal, afkomstig uit diverse collecties van Netwerk Oorlogsbronnen bestond onder andere uit: dagboeken en brieven, foto's, kaarten en veldverslagen. Levensechte replica's werden geïntegreerd in de scenografie. Bezoekers konden documenten oppakken, routes volgen en zelfstandig informatie bekijken.

Immersieve theateropstelling

De voorstelling vond plaats in een immersieve theatersetting. Er waren geen zitplaatsen en geen vaste looproute; bezoekers bewogen vrij door de ruimte en bepaalden zelf hun perspectief op het verhaal. Bezoekers ervaarden het aangrijpende verhaal over het leven in de tropen, omringd door een driedimensionaal 360 graden decor.

Inzichten voor de erfgoedsector

Deze aanpak leverde een aantal relevante inzichten op:

Erfgoeddata krijgt meer betekenis wanneer bezoekers ermee kunnen handelen in plaats van het alleen tot zich te nemen.
De mate van betrokkenheid neemt toe wanneer bezoekers zelf kunnen bepalen hoe zij het verhaal willen volgen.
Door de persoonlijke relatie van veel bezoekers met het onderwerp werkte de vorm als katalysator voor herkenning en emotie.
Ondanks de complexiteit van het thema bleef de ervaring toegankelijk en informatief, ook zonder voorafgaande kennis.

De conclusie

Op Klompen door de Dessa laat zien dat de waarde van erfgoeddata niet uitsluitend ligt in digitale ontsluiting, maar in de manier waarop het wordt toegepast in publieksontwerp. Door historische bronnen niet alleen te tonen maar te laten beleven, verandert erfgoed van informatie naar ervaring. De combinatie van fysieke context en open data creëert een sterke vorm van educatie.